Tanımı
Döviz kuru ülkeler için en önemli kriterler arasında yer almaktadır. Ülke içinde olduğu gibi ülkeler arasında da ticari ilişkiler var olagelmiştir. Her ülkenin kendine ait para birimi vardır. ABD’nin para birimi USD’dir. Türkiye’nin para birimi TRY’dir.
Finansal terimlerden bağımsız karşılıkları dolar ve Türk lirasıdır. Bu para birimlerinin karşılıklı değeri döviz kurunu oluşturur. Döviz, ev ya da iş yerindeki herhangi bir eşya gibi mülktür. Ticari amaçla alınabilir ya da satılabilir. Bu alım-satım organizasyonun belirlenmesinde döviz kuru kilit rol oynar. Örneğin; Türk bir tacir ABD’den mal alabilir. Ticari faaliyetini gerçekleştirebilmesi için ABD’nin para birimi olan dolara ihtiyacı vardır. Bu yüzden de elindeki Türk lirasını satar ve dolar alır. Kaç Türk lirası karşılığında hangi miktarda dolar alabileceğini belirleyen faktöre döviz kuru denir. Bir dolar alabilmek için gereken Türk lirası miktarını belirleyen kura Dolar/TL kuru denir.
Döviz Kuruna Etki Eden İç Faktörler
Piyasa arz-talep dengesinin sağlanmasına sürekli muhtaçtır. Bu dengenin belirlenmesinde birçok görünmez faktör rol oynar. Sosyal hayatta bu zamana kadar olduğu gibi şimdi de kurumlar birbirini etkiler. Kültür, aile, eğitim, ekonomi, politika gibi kurumlar sürekli etkileşim halindedir. Bir politik söylem ya da hareket ekonomiye direkt etki edebilir. Piyasanın etkili aktörlerinden biri yatırımcıdır. Beklenmedik bir hastalık ya da salgın yatırımcıların tercihlerini yönlendirebilir. Ulusal düzeyde yaşanılan bir siyasi ya da sosyal kriz ekonomiye olumsuz yansır. Tüm bu etkenler, ülkelerin para birimlerinin birbiri karşısındaki değeri açısından belirleyicidir. Piyasada süregelen arz-talep dengesinin bozulmasına neden olabilirler. Dolar/TL kurunun belirlenmesinde ABD-Türkiye arasındaki ikili ilişki rol sahibidir. Bunun yanında, ABD veya Türkiye içindeki sosyal, politik ve ekonomik iklim para birimlerinin değeriyle ilişkilidir. Piyasa hiç durmaksızın yaşayan canlı bir hücredir. Bu hücrenin en dış katmanını güven oluşturur. Yok olmaması için olmazsa olmazı güvendir. Ekonomistlerin sürekli üzerinde durduğu piyasaya güven aşılama durumu oldukça önemlidir.
Döviz Kuruna Etki Eden Dış Faktörler
Dolar ve TL arasındaki döviz kurunun bir başka belirleyicisi ABD ve Türkiye’den bağımsız etkenlerdir. 1970-80 itibariyle tüm dünyada küreselleşme üzerine ekonomik anlayış etkili olmaya başlamıştır. Ülke ekonomileri ardı ardına zincirleme bağlanmaya başlamışlardır. Bu yeni düzen içerisinde tutunabilmek için küreselleşme akımına uyum sağlamak zorundadırlar. Küreselleşme anlayışıyla birlikte ülke ekonomileri birbirine daha bağımlı hale gelmişlerdir. Bir ülkede gerçekleşen ticari faaliyet kilometrelerce uzaklıktaki başka bir ülkeyi kolaylıkla etkileyebilir. Örneğin; Çin ve Rusya arasında gerçekleşen ikili ticari anlaşma, Avrupa ülkelerine olumsuz yansıyabilir. Avrupa ülkeleriyle sıkı ekonomik bağlılık içerisinde olan ABD de dolaylı olarak etkilenmiş olur. ABD ekonomisinin etkilenmesiyle para birimi olan doların da diğer para birimleri karşısındaki pozisyonu bozulur. Diğer para birimlerinden birinin de Türk lirası olması kaçınılmazdır. Böylelikle, iki ülkeden bağımsız gerçekleşen zincirleme olaylar, dolar/TL kuruna da yansır.