Teslim şekilleri, ihracatçı ile ithalatçı arasında gerçekleşecek olan ürünün hangi noktada teslim edileceğini gösteren anlaşmalara denmektedir. Mal veya hizmetin ihracatçıdan ithalatçı firmaya en kısa sürede teslimi, güvenli ve uygun maaliyetli ulaşması dış ticaretin en kritik noktalarındandır. Teslim şekilleri firmaların, ülkelerin ve ürünlerin yapısına göre değişebilir. Aynı zamanda bazı uyuşmazlıkların giderilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, merkezi Paris’te bulunmakta olan Uluslararası Ticaret Odası (ICC) kurulmuştur. Uluslararası ticaret hareketlerinde anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilafları gidermek amacıyla belli başlı kurallar getirmiştir. Böylece 1936’da “INCOTERMS-International Commercial Terms – Uluslararası Ticaret Terimleri” yürürlüğe konulmuştur. Tablo 1, hangi teslim noktasında hangi tarafın sorumlu olduğununu göstermektedir
Şekil 1’de işaretli noktaların hangi teslim şeklini gösterdiği ifade edilmektedir.
Ticari İşletmede Teslim Şekileri (EXW,Ex Works)
Bu terim, satıcının asgari yükümlülüğünü temsil eder. Çünkü malları yalnızca kendi işletmesinde bırakır. Alıcı, tüm ihracat ve ithalat işlemlerini yerine getirmek zorundadır. Taşıma ve sigorta alıcı tarafından düzenlenir. Aksine bir hüküm bulunmadığı durumda ihracatçı firma, malları alıcının sağlamış olduğu araca yüklemek ya da gümrük çıkış işlemlerini yerine getirmek zorunda değildir. Bu bağlamda tüm masraf ve risklerin ithalatçı firmaya ait olmasından dolayı bu teslim şekli ihracatçı açısından asgari yükümlülüğü temsil eder. Dolayısıyla EXW’de alıcının, satıcı ülkesindeki yerel bir alıcıdan pek farkı yoktur. Kısacası teslim şekilleri arasında ihracatçı açısından en güvenli yöntemdir.
Belirlenen Yerde Taşımacıya Teslim Şekilleri (FCA,Free Carrier)
Bu terim, satıcının, ihraç ettiği malları, alıcı tarafından belirtilen yerde belirtilen taşıyıcıya teslim etmesi anlamına gelir. Satıcı, belirtilen yere taşıma ücretini öder. Taşıyıcıya teslim şekli denizyolu, havayolu, demiryolu, karayolu ve kombine taşımacılıkta kullanılmaktadır. FCA’da ihracatçı sözleşme şartlarına uygun malı hazırlar, alıcının ülkesinde istenen gerekli belgeleri düzenler ve gümrük masraflarını öder. Anlaşılması durumunda taşıma acentesi ve tüm masrafları satıcıya ait olabilir.
Belirtilen Yere Kadar Ödeme (CPT, Carriage Paid To)
“Taşıma Ödenmiş Olarak” kuralı, malların belirlenen yere taşınması sırasında navlunun satıcı tarafından karşılanması anlamına gelmektedir. Malların taşıyıcıya aktarılmasıyla beraber mallarla ilgili masraf ve hasar riskleri alıcının sorumluluğuna geçer. Satıcının sözleşme şartlarına göre bazı yükümlülükleri bulunmaktadır. Malı hazırlamak, ithalatçının ülkesindeki kullanacağı belgeleri hazırlamak, ihracat gümrük işlemlerini tamamlamak ve malın taşıyıcıya teslim edildiğini ve muhtemel varış zamanını alıcıya bildirme yükümlülüğü vardır. Alıcının ise sözleşme koşullarına bağlı olarak bazı yükümlülükleri bulunmaktadır. Mal bedelini ödeme, ithalat gümrük işlemlerini tamamlamak, malın ilk taşıyıcıdan tesliminden itibaren ortaya çıkabilecek riskleri ve masrafları karşılamak sorumluluğu bulunmaktadır.
Sigorta Dahil Taşıma Ödenmiş(CIP,Carriage And Insurance Paid To)
Bu terim, satıcının alıcıya taşıma sırasında mal kaybı veya mal hasarı riskiyle ilgili olarak sigorta temin etmesi gerektiği haricinde, CPT ile aynıdır. Bu terim, herhangi bir ulaşım şekli için kullanılabilir. Satıcı acentesi ile anlaşır ve malı teslim eder. Taşıyıcıya malın teslim anından itibaren risk ve sorumlulukları alıcı üstlenir.
Vergileri Ödenmiş Teslim Şekilleri (DDP, Delivered Duty Paid)
Bu terim satıcıya maksimum yükümlülüğü gösterir. Satıcı, ithalat lisansını almak için doğrudan veya dolaylı olarak yapamazsa bu terim kullanılmamalıdır. Terimler, satıcının görev, vergi ve gümrük ücretlerinin ödenmesi de dahil olmak üzere gümrük formalitelerinin tüm masraflarını ve risklerini taşıması haricinde, DDU terimi ile aynı anlama gelir. Eşyayı çeken için ülkesindeki bir firmadan mal alıyormuş gibi bir durum söz konusudur. EXW terimi satıcı için en düşük sorumluluğu ifade ederken, DDP terimi en yüksek sorumluluğu göstermektedir.
Terminalde Teslim (DAT, Delivered At Terminal)
Satıcı, ithalat izni ile ilgili maliyetler haricinde, terminale nakliye için ödeme yapar ve malların terminalden boşaltıldığı noktaya kadar tüm riskleri üstlenir. Taraflar eşyaların terminalden başka bir yere sevk edilmesini ve elleçlenmesi ile ilgili hasarın ve giderlerin eşyayı gönderenin sorumluluğuna yüklemek istiyorsa, DAP veya DDP teslim şekilleri tercih etmelidir. Eşyayı gönderenin yükümlülükleri; sözleşme koşullarına uygun eşyaları hazır etmek, eşyaların teslim edilmesine kadar tüm giderleri üstlenmek, eşyaların tesliminden önce ihracat işlemleri için gerekli gümrükleme giderleri ve gümrük vergi ve harçlarını ödemektir.
Belirtilen Noktada Teslim (DAP, Delivered At Place)
Satıcı, ithalat izni ile ilgili masraflar hariç, belirtilen yere taşıma için ödeme yapar ve malların alıcı tarafından boşaltılmaya hazır olduğu noktadan önce tüm riskleri üstlenir. DAP başka bir deyişle, eşyanın alıcı ve satıcı tarafından belirlenmiş olan boşaltma yerinde (bir liman iskelesi, gümrük noktası, havalimanı) boşaltma için hazır durumda nakliye aracının üzerinde alıcı emrine bırakılmasıdır.
Şekil 2’de deniz ve iç suyolu ulaşım kuralları gösterilmektedir.
Gemi Doğrultusunda Teslim (FAS. Free Alongside Ship)
Bu terim, satıcının, malların belirtilen sevkiyat limanında geminin yanına yerleştirildiği zaman teslim ettiği anlamına gelir. Satıcının ihraç için malları silmesi gerekmektedir. Alıcı, o andan itibaren malın tüm masraf ve kayıp veya hasar risklerini üstlenmelidir. Bu terim yalnızca okyanus taşımacılığı için kullanılabilir. FAS teslim şeklinde ihracat ile ilgili bütün belgeler alıcı tarafından hazırlanır ve gümrük işlemleri de alıcı tarafından tamamlanır.
Gemi Bordasında Teslim (FOB, Free On Board)
Bu terim, satıcının, malların belirtilen gönderi limanında gemi rayını geçtiğinde teslim ettiği anlamına gelir. Bu, alıcının mallara yönelik tüm masrafları ve riskleri o noktadan itibaren taşıması gerektiği anlamına gelir. Satıcının malları ihracat için onaylaması gerekir. Bu terim sadece okyanus taşımacılığı için kullanılabilir. Eğer taraflar malları geminin rayı boyunca teslim etmeyi düşünmüyorsa, FCA terimi kullanılmalıdır.
FOB uygulamasında satıcının, alıcının ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlaması ve gümrük işlemlerini tamamlaması gerekir. FOB terimi sadece deniz veya iç su taşımacılığında kullanılır.
Mal Bedeli ve Taşıma (CFR, Cost and Freight)
Bu terim, satıcının, malların nakliye limanında gemi rayını geçtiğinde teslim ettiği anlamına gelir. Satıcı, malları belirtilen varış limanına getirmek için gereken masrafları ve nakliye ücretini ödemek zorundadır. Ancak, teslimattan sonra meydana gelen olaylardan kaynaklanan herhangi bir ek masrafın yanı sıra satıcıdan alıcıya aktarılır. Satıcı ihracat için malları temizlemek zorundadır. Bu terim sadece okyanus taşımacılığı için kullanılabilir.
Mal bedeli, Sigorta ve Taşıma (CIF, Cost, Insurance and Freight)
Satıcı, malların sevkiyat limanında demiryolundan geçtiğinde teslim eder. Satıcı, malları belirtilen varış limanına getirmek için gereken masrafı ve ücreti ödemek zorundadır. CFR ile aynı kayıp ve hasar riski. Satıcı ayrıca, alıcının taşıma sırasındaki kayıp / hasar riskine karşı deniz sigortası yaptırmak zorundadır. Satıcı ihracat için malları temizlemelidir. Bu terim sadece okyanus taşımacılığı için kullanılabilir.
Kaynakça:
Geri bildirim: Uluslararası Ticarette Kullanılan Taşıma Belgeleri - Global Notlar