Ekonomistler bu konuda hemfikirdir ve cari işlemler açığı olarak da bilinen bir ticaret açığının bir ülkenin ekonomisine faydası veya sakıncası olup olmadığı sürekli tartışılmaktadır. Bir ülke ithalatına yıllık olarak ihracatından daha fazla para harcarsa ortaya ticaret açığı çıkmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya, İngiltere, Avustralya, Meksika, Türkiye ve Brezilya da dahil olmak üzere diğer birçok ülkede açıklar yaşanıyor. Öte yandan, diğer ülkeler ithal ettiklerinden daha fazla ihracat yapıyorlar ve ticaret fazlasından yararlanıyorlar.
Ticaret Açığının Avantajları ve Dezavantajları
Ekonomik teori, kalıcı ticaret açığının bir ülke ekonomisine zarar vereceğini, ancak serbest piyasa savunucularının olumsuz etkilerin zaman içinde kendiliğinden düzeleceğini savunur.
İş
Bir ülke sürekli bir ticaret açığı yaşadığında, ekonomik büyümeyi ve istikrarı etkileyebilecek öngörülebilir olumsuz sonuçlar doğar. İthalat ihracattan daha fazla talep görüyorsa, yurtiçi işler yurtdışındakilere kaybedilebilir. Teorik olarak, bu mantıklı olsa da, veriler işsizlik seviyelerinin bir ticaret açığı olsa bile çok düşük seviyelerde devam edebileceğini ve fazla işsiz ülkelerde yüksek işsizliğin olabileceğini öne sürülüyor.
Döviz Değeri
Bir ülkenin ihracatına olan talep, para biriminin değerini etkiler. İhracat talebinin ithalata oranla düştüğü için para biriminin değerinin düşmesi gerekir. Aslında, dalgalı bir döviz kuru sisteminde, ticaret açığının döviz piyasalarındaki döviz kuru düzeltmeleri yoluyla teorik olarak otomatik olarak düzeltilmesi gerekir.
Faiz Oranları
Benzer şekilde, kalıcı bir ticaret açığının çoğu zaman o ülkedeki faiz oranları üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Bir ülkenin para birimi üzerindeki aşağı yönlü baskı onu değersizleştirir, bu para birimindeki malların fiyatlarını daha pahalı hale getirir – diğer bir deyişle enflasyona yol açabilir.
Enflasyonla mücadelede merkez bankası, faiz oranlarını yükseltmeyi ve para arzını azaltmayı içeren kısıtlayıcı para politikası araçlarını yürürlüğe koymak için motive edilebilir. Hem enflasyon hem de yüksek faiz oranları ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir. Yine, Avrupa gibi ABD de bu sonuca göre, tarihsel olarak düşük faiz oranları ve son on yıldaki düşük deflasyon seviyeleri ile direnmektedir. Bununla birlikte, daha küçük ülkeler bu kadar başarılı olamazlar.
Yabancı Yatırım
Tanım olarak, ödeme dengesi daima sıfıra netlenmelidir. Sonuç olarak, bir ticaret açığının ülkenin sermaye hesabında ve finansal hesabındaki fazla ile dengelenmesi gerekir. Bu, açık ülkelerin daha fazla doğrudan yabancı sermaye yatırımı ve devlet borcunun yabancı mülkiyetinde olduğu anlamına gelir. Küçük bir ülke için bu, ülke varlıklarının ve kaynaklarının büyük bir kısmının yabancıların mülkiyeti haline geldiğinden, bu varlıkların ve kaynakların nasıl kullanıldığını kontrol edebilecek ve etkileyebilecekleri için zararlı olabilir. Nobel ödüllü Milton Friedman’a göre, ticaret açıkları uzun vadede hiçbir zaman zararlı değildir, çünkü para birimi ülkeye yabancı yatırımlar ile veya başka bir şekilde geri dönecektir.
Kaynakça:
Utku UTKULU – Türkiye’de Bütçe Açıkları ve Dış Ticaret Açıkları Gerçekten İkiz mi?
Selim AYKAÇ – Eğitim Seviyesi ve Teknoloji Kullanımının İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Üzerine Etkisi